Vervangen huisdieren kinderen? Een psycholoog legt het uit

We krijgen steeds minder kinderen. Omdat het aantal kinderen per ouderpaar daalt, maar ook omdat steeds meer mensen afzien van kinderen. Maar de behoefte te zorgen is er toch en volgens psychologen wordt die steeds vaker bevredigd met de zorg voor huisdieren en dan vooral honden.

Een onderzoek uit mei 2025, gepubliceerd in European Psychologist, wilde deze nieuwe norm onderzoeken en kijken wat het zo aantrekkelijk maakt voor kinderloze stellen van nu. Onder leiding van onderzoekers Laura Gillet en Enikő Kubinyi ontdekte het onderzoek verschillende redenen waarom veel stellen het opvoeden van huisdieren – vooral honden – net zo zinvol vinden als het opvoeden van kinderen.

De emotionele band tussen een mens en zijn hond lijkt in veel opzichten op de hechting tussen een ouder en een kind – en dat gaat verder dan alleen maar gelijkenis.

Misschien wel het meest invloedrijke instrument voor het bestuderen van hechting is Mary Ainsworths Strange Situation Procedure (SSP). Hierbij wordt een baby in een kamer geplaatst met zijn primaire verzorger, waarna een vreemde de kamer binnenkomt. De verzorger verlaat de kamer en komt na ongeveer 10-15 minuten terug.

De manier waarop het kind in deze korte tijd reageert (huilen, zich vastklampen, op ontdekking gaan of snel kalmeren) geeft waarnemers waardevolle inzichten in de veiligheid van de hechtingsstijl van het kind.

Opmerkelijk genoeg vertonen honden vergelijkbare patronen wanneer ze in een aangepaste versie van de SSP worden geplaatst. Ook honden worden speelser, onderzoekender en meer ontspannen in het bijzijn van hun baasjes. Ze worden ook vaak angstiger of teruggetrokken wanneer ze van hen worden gescheiden.

De studie uit 2025 merkt ook op dat hechting niet in een vacuüm plaatsvindt. Elke sterke band, of het nu tussen een ouder en een kind is of tussen een persoon en zijn hond, activeert een onderliggend zorgsysteem. Dat systeem wordt evormd door 'opvoedingsstijlen'.

Veel hondeneigenaren voeden hun hond op in stijlen die lijken op wat ouders doen met kinderen: toegeeflijk, autoritair of autoritair.

Ze ontwikkelen routines. Ze stellen grenzen. Ze passen hun reacties aan het temperament van hun hond aan. Ze leren zelfs het gejank, geblaf of subtiele gedragsveranderingen van hun hond te interpreteren. Met andere woorden, ze leren hun huisdier op vrijwel dezelfde manier kennen als ouders hun baby leren kennen

Naast emotionele binding en zorgzaam gedrag benadrukken Gillet en Kubinyi dat honden opvallend intelligent zijn, op een manier die sterk lijkt op die van jonge kinderen. Hun onderzoek suggereert dat volwassen honden cognitieve vaardigheden hebben die vergelijkbaar zijn met die van een kind van 2 tot 2,5 jaar.

Honden slagen consequent voor zichtbare verplaatsingstaken (waarbij ze kijken hoe een voorwerp wordt verstopt en het vervolgens met succes terugvinden). Ze laten zien dat ze een goed begrip hebben van de permanentie van objecten. Ze kunnen onderscheid maken tussen vergelijkbare vormen, kleuren en groottes.

Dat is ook het eerst wat baby's en peuters kunnen.

Honden hebben niet alleen deze cognitieve vaardigheden, ze gebruiken ze ook echt om elke dag met ons om te gaan. Honden zijn niet slim in abstracte zin; ze zijn emotioneel intelligent, sociaal afgestemd en reageren opmerkelijk goed op menselijk gedrag.

Gillet en Kubinyi merken op dat honden vaak onze stemmingen weerspiegelen, reageren op onze toon, oogcontact houden en zelfs ons gedrag imiteren. Veel honden kunnen zelfs tientallen gesproken woorden en gebaren begrijpen. Hun vermogen om zich zo naadloos en uitzonderlijk goed in de menselijke sociale omgeving te integreren, maakt hen tot zulke geliefde metgezellen.

Het is super trots en leuk om te zien hoe een hond zich ontwikkelt en steeds meer op je afstemt, net als kinderen. Maar waarschijnlijk is het emotionele contact met honden wel wat het ouderschap van huisdieren zo bijzonder maakt. Ze zijn super trouw. Ze zijn super toegewijd. En het allerbelangrijkste: ze houden onvoorwaardelijk van ons.

En dat moet je op den duur met kinderen maar afwachten