Je familie kan ook té close zijn: als liefde begint te voelen als controle

vrijdag, 15 augustus 2025 om 12:46

Een bemoeizieke schoonmoeder, een broer die altijd zijn mening moet geven of een vader met hoge verwachtingen, we weten allemaal dat familiebanden niet alleen maar rozengeur een maneschijn zijn. Maar het kan nog erger: soms is de relatie zo close dat een verstikkende dynamiek ontstaat waarin grenzen ontbreken en het lastig wordt om een eigen identiteit te ontwikkelen.

Psychologen spreken van enmeshment, dat zoiets als verstrengeling betekent en lijkt op intimiteit, maar het is iets heel anders. In gezonde gezinnen is er een balans tussen verbondenheid en zelfstandigheid. In enmeshed families staat loyaliteit boven alles en is er weinig ruimte voor persoonlijke autonomie. Ouders kunnen hun volwassen kinderen bijvoorbeeld meerdere keren per dag bellen, onmiddellijke reacties verwachten of via schuldgevoel hun zin krijgen.

Deze dynamiek begint vaak in de jeugd. Soms gebruikt een ouder het kind als vertrouwenspersoon of emotionele steun, bijvoorbeeld door eenzaamheid, onzekerheid of psychische problemen. Het kind voelt zich verantwoordelijk voor het geluk van de ouder en krijgt weinig ruimte om eigen interesses of vriendschappen te ontwikkelen.

Gevolgen voor later

Wie opgroeit in zo’n omgeving, leert dat afstand nemen gelijkstaat aan verraad. Volwassen kinderen voelen zich schuldig als ze hun eigen keuzes maken of tijd voor zichzelf nemen. Dit kan relaties onder druk zetten, zeker als partners het gevoel krijgen te moeten concurreren met schoonfamilie om aandacht en tijd.

Veelvoorkomende gevolgen zijn:

Parentificatie: kinderen nemen volwassen verantwoordelijkheden op zich en missen een normale jeugd.
Gebrek aan eigen identiteit: persoonlijke wensen en meningen worden onderdrukt om aan familieverwachtingen te voldoen.
Angst voor onafhankelijkheid: loslaten voelt bedreigend en kan leiden tot angst of depressie.
Moeite met grenzen: privacy en tijd voor jezelf worden nauwelijks gerespecteerd.
Relatieproblemen: prioriteit gaat naar ouders in plaats van naar de partner, wat tot wrijving leidt.

Grenzen stellen zonder het contact te verliezen

Goed nieuws: het is mogelijk om uit deze dynamiek te stappen. Dat begint met het stellen van duidelijke grenzen. Geef bijvoorbeeld aan dat je niet elke dag over andermans problemen wilt praten of dat je in het weekend ook tijd voor jezelf wilt.

Het helpt om gevoelens van schuld te herkennen en te accepteren dat je niet verantwoordelijk bent voor het geluk van je ouders. Volwassen worden betekent dat je je eigen beslissingen neemt, niet alles deelt en je eigen netwerk en interesses ontwikkelt.

Communicatie is hierbij cruciaal. Ook het ontdekken van je eigen identiteit is belangrijk, zeker als je altijd hebt moeten voldoen aan het plaatje dat je ouders voor zich zagen.

Partners spelen hierbij een grote rol. Door samen grenzen te stellen richting schoonfamilie en elkaar daarin te steunen, voorkom je dat de relatie wordt ondermijnd.

Bron: Psychology Today