Waarom het zo gezond is om af te vallen én hard te sporten

Wie afvalt, verliest niet alleen vet, maar ook spiermassa. Dat is al langer bekend en het is zorgelijk. Spieren spelen namelijk een sleutelrol in onze stofwisseling, het reguleren van de bloedsuikerspiegel en bij gezond ouder worden. Minder spiermassa hangt samen met slechtere mobiliteit, meer blessurerisico en mogelijk zelfs met het later weer aankomen in gewicht.

Die kwestie is extra relevant nu miljoenen mensen afslankmedicatie gebruiken en veel sporters bewust met een energietekort trainen. De grote vraag: wat gebeurt er eigenlijk met onze spieren als we weinig calorieën binnenkrijgen, maar wel blijven bewegen? Daarover weten we verrassend weinig.

Een nieuwe studie laat zien dat afvallen in combinatie met aerobe training voor de spieren minder nadelig is dan vaak wordt gedacht en mogelijk zelfs positieve effecten heeft.

Er zijn tien jonge, fitte mannen onderzocht die twee keer vijf dagen in het lab verbleven. In de ene periode aten ze genoeg om hun gewicht te behouden. In de andere periode verminderden we hun calorie-inname met maar liefst 78 procent: een extreem energietekort. In beide situaties deden ze drie keer per periode een nauwkeurig gecontroleerde fietstraining van 90 minuten op lage tot matige intensiteit.

Tijdens het experiment maten de onderzoekers allerlei bloedwaarden en namen spierbiopten. Met geavanceerde analysetechnieken konden ze honderden spiereiwitten volgen en zien hoe snel ze werden aangemaakt of afgebroken.

Het resultaat: in vijf dagen verloren de deelnemers gemiddeld drie kilo lichaamsgewicht en schakelde het lichaam duidelijk over op een spaarstand. Toch gebeurde er in de spier zelf iets opvallends. De spiercellen verhoogden juist de aanmaak van mitochondriale eiwitten – essentieel voor energieproductie – en verminderden de productie van collageen, een eiwit dat met het ouder worden vaak opstapelt en spieren stijver maakt.

Samen wijst dit op een jeugdiger spierprofiel: efficiënter, metabolisch gezonder en minder tekenen van veroudering. Dat is opmerkelijk, omdat je zou verwachten dat het lichaam tijdens schaarste juist spierfunctie afbouwt. Mogelijk ligt de verklaring in onze evolutionaire geschiedenis, waarin bewegen tijdens voedseltekort essentieel was om te overleven.

De studie was klein en kort en betrof alleen jonge mannen. We kunnen de resultaten dus niet zomaar doortrekken naar vrouwen, ouderen of mensen met overgewicht. Maar de boodschap is duidelijk: bewegen tijdens afvallen kan de kwaliteit van spieren beschermen en misschien zelfs verbeteren.

Voor mensen die willen afvallen, voor ouderen en voor sporters geldt daarmee één belangrijke les: spierweefsel is veerkrachtig. Zelfs onder zware omstandigheden blijft het zich aanpassen. De combinatie van afvallen en bewegen hoeft spierveroudering dus niet te versnellen, het kan die juist afremmen.

Bron: Science Alert