Eeuwenoude moordenaar wordt razendsnel resistent tegen antibiotica en verspreidt zich wereldwijd

Onderzoekers van Stanford University en collega’s analyseerden meer dan 7.600 stammen van de tyfusbacterie. Hun bevindingen, gepubliceerd in vakblad The Lancet Microbe, schetsen een alarmerend beeld: resistente varianten ontstaan vooral in Zuid-Azië en verspreiden zich van daaruit naar andere continenten. Tussen 1990 en 2018 vonden de wetenschappers 138 internationale en 59 intercontinentale overdrachten van deze ‘superbugs’.

Buiktyfus, vaak overgedragen via vervuild water of voedsel, is vooral gevaarlijk in gebieden met slechte hygiëne, zoals delen van Zuid-Azië en Sub-Sahara Afrika. Jaarlijks overlijden meer dan 100.000 mensen aan de ziekte. Vroeger waren antibiotica zoals ampicilline en chloramphenicol effectief, maar veel tyfusbacteriën zijn daar nu ongevoelig voor. Zelfs nieuwere medicijnen, zoals fluoroquinolonen (een groep moderne antibiotica), verliezen hun kracht.

In Pakistan verscheen in 2016 bijvoorbeeld een zogeheten XDR-stam (extreem medicijnresistent), die binnen drie jaar de dominante variant werd. Nog zorgwekkender is de opkomst van bacteriën die resistent zijn tegen azithromycine, een van de laatste effectieve pillen tegen tyfus. Deze resistentie dook in 2013 op in Bangladesh en verspreidt zich sindsdien razendsnel.

De studie toont vooral aan hoe snel de tyfusbacterie zich aanpast. Resistentie tegen fluoroquinolonen ontstond op minstens 94 verschillende momenten, bijna allemaal in Zuid-Azië. Vooral ‘triple mutanten’, bacteriën met drie genetische veranderingen die ze zeer resistent maken, worden steeds vaker gezien. Dit geeft de resistente bacteriën een evolutionair voordeel, waardoor ze de minder resistente soorten verdringen.

Gelukkig is er hoop: vaccins tegen tyfus bestaan en zijn effectief, maar worden nog te weinig gebruikt. De onderzoekers pleiten daarom voor een wereldwijde aanpak.

Bron: The Lancet