Leef jij je eigen leven – of dat van je grootouders?

door Dirk Kruin

maandag, 08 december 2025 om 6:21

Veel meer gedrag dan we denken is geërfd: niet via DNA‑codes, maar via onbewuste familiepatronen die generaties lang worden doorgegeven. Steeds meer onderzoek laat zien dat trauma zich niet alleen emotioneel, maar ook via epigenetische sporen in het lichaam kan nestelen en zo kinderen en kleinkinderen beïnvloedt.

Onzichtbare erfenis van trauma

Wie zonder duidelijke reden met angst, somberheid of een vaag gevoel van dreiging rondloopt, kan in feite oude familiegeschiedenis met zich meedragen. Psychotherapeuten beschrijven hoe cliënten oorlogsdromen, vluchtfantasieën of diepe schaamte ervaren, terwijl zij zelf nooit oorlog, vervolging of extreme armoede hebben meegemaakt – maar ouders of grootouders wel.

Epigenetisch onderzoek ondersteunt dat beeld. Een overzichtsartikel in PubMed beschrijft hoe ernstige stress hormonale systemen en genexpressie verandert, wat samenhangt met een hogere kwetsbaarheid voor depressie en angststoornissen bij nakomelingen. In muismodellen werd aangetoond dat stress in de vroege kindertijd gedrags- en stofwisselingsproblemen tot in de vierde generatie kan doorgeven.

Hoe patronen in families doorwerken

Naast biologie spelen gezinspatronen een grote rol: zwijgen over oorlog, taboe op seksualiteit, geheime verslavingen of een chronisch gespannen sfeer worden door kinderen vaak “genormaliseerd” en later onbewust herhaald. Klinische beschrijvingen laten zien dat zich dat kan uiten in hardnekkige overtuigingen (“ik moet altijd sterk zijn”), moeite met nabijheid, of juist overmatige zorgzaamheid en een bijna dwangmatig plichtsbesef.

Lichamelijke klachten zonder duidelijke medische oorzaak (hoofdpijn, darmklachten, uitputting) worden in studies vaker gezien bij mensen uit getraumatiseerde families.
Internationaal onderzoek bij Syrische oorlogsslachtoffers toont zelfs meetbare veranderingen in DNA‑methylatie tot in de derde generatie, bij mensen die zelf nooit geweld hebben meegemaakt.

Doorbreken van familiepatronen

Het verontrustende nieuws is dus dat de “stress van de voorouders” kan doorsijpelen in het heden, maar het hoopvolle inzicht is dat deze sporen niet definitief zijn. Neuro-epigenetici benadrukken dat een veilige omgeving, therapie en stabiele relaties epigenetische veranderingen deels kunnen terugdraaien en de stressgevoeligheid van volgende generaties verlagen.

Wie zichzelf herkent in dit verhaal, kan beginnen met een eerlijke blik op de familiegeschiedenis: welke thema’s keren steeds terug, welke geheimen hangen in de lucht, welke emoties waren thuis verboden?

Artikel over epigenetische sporen van geweld bij drie generaties Syrische gezinnen: https://www.nature.com/articles/s41598-025-89818-znature