Sperma van oudere vaders bevat meer genetische afwijkingen: risico voor kinderen

Een groot internationaal onderzoek toont aan dat het sperma van mannen naarmate ze ouder worden steeds vaker genetische fouten vertoont. Dat komt niet alleen door de leeftijd zelf of door toevallige mutaties, maar ook door een verrassend proces van natuurlijke selectie, dat bepaalde schadelijke DNA-veranderingen juist laat floreren.

Wetenschappers van het Wellcome Sanger Institute en King’s College London ontdekten dat sommige genetische mutaties in de cellen die sperma aanmaken een groeivoordeel krijgen, waardoor ze zich sneller vermenigvuldigen dan gezonde cellen. Dat vergroot de kans dat deze afwijkingen uiteindelijk worden doorgegeven aan het nageslacht. De resultaten zijn gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

De onderzoekers onderzochten met geavanceerde DNA-analysetechnieken het sperma van gezonde mannen tussen de 24 en 75 jaar. Ze zagen een duidelijke trend: bij mannen van begin dertig bevatte ongeveer 2 procent van de zaadcellen een schadelijke mutatie, terwijl dat percentage bij zeventigers opliep tot ongeveer 4,5 procent.

Die stijging heeft deels te maken met toevallige kopieerfouten in het DNA die zich opstapelen met de jaren. Maar daarnaast speelt ook een biologisch mechanisme mee, waarbij sommige mutaties cellen juist sneller laten delen, een evolutionair voordeel dat op de lange termijn tegenwerkt.

In totaal vonden de onderzoekers veertig genen die profiteren van deze selectie, waaronder genen die in verband worden gebracht met ontwikkelingsstoornissen en erfelijke vormen van kanker. Dat aantal ligt veel hoger dan eerdere schattingen.

Hoewel een mutatie niet automatisch tot ziekte leidt, vergroot het wel de kans op aangeboren afwijkingen, vruchtbaarheidsproblemen of miskramen.

Door beter te begrijpen hoe en waarom deze DNA-veranderingen zich verspreiden, hopen wetenschappers beter te kunnen voorspellen welke risico’s oud vaderschap met zich meebrengt. Ook willen ze onderzoeken welke invloed factoren als leefstijl, stress of milieuvervuiling hebben op dit proces.

Een tweede, onafhankelijke studie van de Harvard Medical School, eveneens gepubliceerd in Nature, bevestigde de bevindingen. In een analyse van meer dan 54.000 ouder-kindparen zagen de onderzoekers dat dezelfde groep genen ook bij kinderen vaker mutaties vertoonde als hun vader ouder was. Sommige DNA-veranderingen kwamen zelfs tot 500 keer vaker voor dan normaal.

Volgens de onderzoekers is er geen reden voor paniek, maar wel voor bewustwording. De resultaten laten zien dat ouder vaderschap subtiele, maar meetbare gevolgen kan hebben voor de genetische gezondheid van toekomstige generaties.

Bron: Metro