Zo groeide de Navo. Waarom Poetins angst begrijpelijk is

dinsdag, 21 oktober 2025 om 5:05

Poetin heeft het idee dat zijn land wordt omsingeld door de NAVO. Dat is een van de redenen die hij aanvoert waarom hij tot iedere prijs wil verhinderen dat het grote Oekraïne ook bij het westen gaat horen.

Sinds de oprichting in 1949 is de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, kortweg NAVO, uitgegroeid van een Westers defensiepact tot een wereldwijd veiligheidsnetwerk met 32 lidstaten in 2024. De uitbreiding weerspiegelt de veranderende machtsverhoudingen in de wereld en de voortdurende zoektocht van Europa naar collectieve veiligheid. (Lees hier en hier over de geschiedenis van de NAVO)

De geboorte van de NAVO (1949)

Op 4 april 1949 tekenden twaalf landen het Noord-Atlantisch Verdrag in Washington. De Verenigde Staten, Canada en tien Europese staten (waaronder Nederland en België) spraken af dat een aanval op één van hen gold als een aanval op allen. Daarmee werd Artikel 5 de hoeksteen van het bondgenootschap. Het was een directe reactie op de expansiedrang van de Sovjet-Unie en de groeiende spanningen van de Koude Oorlog.

Eerste uitbreidingen tijdens de Koude Oorlog

De NAVO breidde in de vroege jaren vijftig snel uit. In 1952 traden Griekenland en Turkije toe, strategisch gelegen aan de zuidelijke flank van het Oostblok. Drie jaar later volgde West-Duitsland (1955), wat leidde tot het oprichten van het Warschaupact als reactie van de Sovjets. In 1982 sloot Spanje zich aan, kort na de val van het Franco-regime, als teken van de verankering van de democratie in West-Europa.

Na de val van de Muur: het oosten draait bij

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie kreeg de NAVO een nieuwe missie: het stabiliseren van Oost-Europa. De voormalige communistische landen zagen aansluiting bij het bondgenootschap als garantie voor veiligheid en democratie.

1990 – Oost-Duitsland trad toe via de Duitse hereniging.
1999 – Polen, Hongarije en Tsjechië werden de eerste voormalige Warschaupactlanden die lid werden.
2004 – De grootste uitbreidingsgolf volgde met zeven landen, waaronder de drie Baltische staten: Estland, Letland en Litouwen.

De Balkan en de recente noordelijke uitbreiding

Het bondgenootschap bleef zich daarna uitbreiden richting Zuidoost- en Noord-Europa:

2009 – Albanië en Kroatië sloten zich aan.
2017–2020 – Montenegro en Noord-Macedonië voegden zich bij het bondgenootschap.
2023–2024 – De meest recente stap was historisch: Finland en Zweden, beide lang neutraal, werden lid als direct gevolg van de Russische invasie in Oekraïne.

De NAVO anno 2025

In 2024 telt de NAVO 32 leden met een ongekende gezamenlijke militaire kracht. De focus ligt vandaag niet enkel meer op traditionele verdediging, maar ook op cyberveiligheid, terrorismebestrijding en energiezekerheid. De uitbreiding begreep men ooit als bescherming tegen Moskou, maar is nu ook een wereldwijd platform geworden voor stabiliteit, democratie en samenwerking.

De Navo wil in 2035 3,5 procent van het totale nationaal inkomen van de lidstaten besteden aan defensie.

Dat is zou dat naar huidige maatstaven neerkomen op ongeveer 1,75 biljoen (1.750 miljard) dollar per jaar.

Het totale bruto binnenlands product (bbp) van Rusland bedraagt in 2025 ongeveer 2,0 tot 2,2 biljoen Amerikaanse dollar. Rusland zal dus vrijwel alles wat het verdient in defensie moeten steken om bij te blijven.