Waarom we onszelf niet kunnen kietelen

Iedereen heeft het wel eens geprobeerd: met je vingertoppen langs je voeten of oksels gaan om jezelf te kietelen. En iedereen weet dat het niet werkt zoals je hoopt. Maar wat gebeurt er precies in je brein waarbij dat kietelgevoel uitblijft wanneer je het zelf doet? Nieuw onderzoek belicht deze intrigerende vraag en laat zien dat je brein je voor is, elke keer weer.

Wetenschappers onderscheiden minstens twee types kietelen. De eerste heet 'knismesis': zacht, licht contact over de huid, puntjes of heel mild geritsel. Die sensatie kun je wel zelf opwekken. De tweede is 'gargalesis', het echte kietelen op gevoelige plekken zoals oksels of voetzolen, met lachen en welhaast spastische reactie. Gargalesis werkt alleen als het onverwacht komt en dus niet als je het zelf probeert.

Nieuw onderzoek door Konstantina Kilteni van de Radboud Universiteit in Nijmegen laat zien waarom mensen zichzelf niet kunnen kietelen. Het brein weet dat jijzelf de aanraking gaat uitvoeren, daarom voorspelt het die aanraking en onderdrukt het vervolgens een groot deel van de sensatie. Je cerebellum (een deel van je hersenen dat bewegingen plant en voorspelt) weet exact wanneer jouw hand je huid zal aanraken. Omdat je weet wat gaat komen, wordt het kieteleffect al in de planning verminderd. Je sensorische cortex krijgt signalen, maar omdat alles verwacht wordt, onderdrukt het brein de intensiteit. Gargalesis wordt daardoor geblokkeerd.

Het idee dat je brein onderscheid maakt tussen aanraking van jezelf en van een ander is belangrijk. Het laat zien dat ons gevoel van aanraking niet alleen afhankelijk is van het huidcontact, maar van voorspelling en verwachtingsmanagement in het brein. Daarnaast willen onderzoekers weten hoe dit werkt bij mensen met autisme, want daar lijkt het kietelgevoel soms sterker of anders te zijn.

Kortom: het mysterie van waarom je jezelf niet kietelt is inmiddels grotendeels opgehelderd. Het heeft te maken met de manier waarop je hersenen beweging en aanraking voorspellen. Er is geen verrassingselement wanneer je jezelf kietelt. Daardoor blijft de ervaring uit.

Bron: Science Advances