We zijn gemaakt voor bos en savanne, niet voor Koopgoot en Nieuwedijk

woensdag, 10 december 2025 om 6:07

Dat zovelen e van ons mankementen vertonen, zoals angst, burnout en stress, is vermoedelijk geen ziekte, maar een gevolg van wat we zelf vooruitgang noemen.

Mensenlichamen zijn gebouwd voor beweging, groen en korte stresspieken – niet voor de permanente prikkels van Koopgoot, Nieuwedijk en kantoortuin. Wie uren per dag onder tl-licht shopt, scrolt en zit, leeft biologisch gezien in een soort omgekeerde savanne.

Evolutionaire biologen spreken van een “environmental mismatch”: onze genen zijn gevormd in een wereld van jagen, verzamelen en natuur, terwijl moderne steden in een paar generaties zijn volgestouwd met lawaai, fijnstof, kunstlicht en ultra‑bewerkt voedsel. Een recente analyse van onderzoekers uit Zürich en Loughborough concludeert dat deze kloof samenhangt met dalende vruchtbaarheid en een toename van ontstekingsziekten. “Biologische adaptatie is traag, stedelijke verandering is razendsnel,” waarschuwen zij – evolutie gaat in tienduizenden jaren, niet in drie generaties.

De menselijke biologie is geëvolueerd voor een wereld van beweging, natuur en korte periodes van stress, niet voor de constante druk van het moderne leven. Industriële omgevingen overprikkelen ons stresssysteem en tasten zowel onze gezondheid als onze voortplanting aan. Bewijzen, variërend van wereldwijde dalingen in vruchtbaarheid tot chronische ontstekingsziekten, tonen de gevolgen van deze mismatch aan. Onderzoekers zeggen dat een herontwerp van cultuur en omgeving, met name natuurgericht plannen, essentieel is.

- University of Zurich

Ook onze stresssystemen zijn verkeerd afgestemd op de winkelstraat. In de savanne was er af en toe een leeuw; nu is er een onafgebroken stroom van deadlines, notificaties, reclameschermen en verkeerslawaai. Het gevolg is een soort permanente alarmstand die het immuunsysteem ondermijnt en het risico op hart‑ en vaatziekten, depressie en angst vergroot.

Tegelijk laat onderzoek zien dat onze “oerhardware” nog steeds opbloeit zodra er weer een beetje natuur in beeld komt. Een meta‑analyse van dertig jaar studies laat zien dat zelfs 10 minuten in een park al merkbaar stress verlaagt en de stemming verbetert, óók midden in de stad. Andere reviews vinden dat regelmatige blootstelling aan groen depressieve klachten en angst vermindert en de kwaliteit van leven verhoogt.p

Misschien is dat de echte les van de Koopgoot en de Nieuwedijk: ze bewijzen vooral hoe ver we van ons ontwerp zijn afgedwaald. De oplossing is niet massaal terug de grot in, maar de stad een stukje savanne teruggeven: meer bomen, stille parken, minder lawaai en minder neon. Wie zich beter wil voelen, kan beginnen met iets eenvoudigs: elke dag even het stadsbos in, in plaats van weer een rondje langs Zara en Primark.