Onderzoekers vinden alarmerende link tussen luchtvervuiling en ALS

Een nieuwe studie uit Canada heeft een zorgwekkend verband blootgelegd tussen zwaveldioxide (SO2) uit fossiele brandstoffen en de neurologische aandoening ALS (amyotrofische laterale sclerose). De bevindingen zijn extra verontrustend omdat alle onderzochte gebieden binnen de officiële richtlijnen voor 'schone' luchtkwaliteit vielen.

Onderzoekers vergeleken 304 mensen met een ALS-diagnose met 1.207 gezonde mensen van dezelfde leeftijd en geslacht. Ze berekenden de blootstelling aan verschillende luchtverontreinigende stoffen op basis van officiële milieudata van hun woonadres.

Van alle onderzochte vervuilende stoffen was zwaveldioxide het enige dat een significante link vertoonde met ALS. Mensen met ALS hadden een "beduidend hogere geschiedenis" van SO2-blootstelling dan de controlegroep.

Het onderzoek bracht vier opvallende bevindingen aan het licht. Ten eerste toonde alleen zwaveldioxide een duidelijk verband met ALS-risico. Ten tweede vertoonde stikstofdioxide (NO2), eerder gelinkt aan ALS, geen significante associatie na correctie voor andere factoren. Daarnaast bleek vroege blootstelling crucialer dan blootstelling kort voor de diagnose. Ten slotte hadden alle onderzochte gebieden 'schone' luchtkwaliteit volgens officiële normen.

Zwaveldioxide ontstaat door de verbranding van kolen en olie-gebaseerde brandstoffen. In Nederland zijn de belangrijkste bronnen zeescheepvaart (inmiddels 55% van Nederlandse SO2-uitstoot in 2010), energiecentrales op kolen en olie, industriële processen, en verkeer en vervoer in mindere mate.rivm.openrepository+1

Hoewel de CO2-uitstoot in Nederland al jaren daalt door strengere regelgeving en de overgang naar schonere brandstoffen, blijft de scheepvaart een hardnekkige vervuiler.

ALS is een zeldzame maar verwoestende neurologische aandoening die wereldwijd 1 tot 2 nieuwe gevallen per 100.000 mensen per jaar treft. De ziekte vernietigt geleidelijk de zenuwcellen, wat tot verlamming leidt, en is in de meeste gevallen binnen drie jaar fataal

Het mysterie van ALS blijft grotendeels bestaan. De oorzaak is grotendeels onbekend en er is meestal geen familiegeschiedenis. Een combinatie van factoren is waarschijnlijk verantwoordelijk, waarbij luchtvervuiling steeds vaker wordt genoemd als risicofactor.

Deze studie sluit aan bij groeiend bewijs dat luchtvervuiling neurologische schade veroorzaakt. Het RIVM waarschuwt al langer dat langdurige blootstelling aan fijn stof kan bijdragen aan neurodegeneratieve aandoeningen zoals Alzheimer, dementie en Parkinson, verminderde cognitieve functies bij kinderen, ADHD en autisme, en versnelde hersenveroudering.

De mechanismen zijn complex: ultrafijne deeltjes kunnen via de neus rechtstreeks het brein bereiken, of via de longen in het bloed komen en de bloed-hersenbarrière passeren.

De studie roept belangrijke vragen op over onze luchtkwaliteitsnormen. Als zelfs 'schone' lucht volgens huidige standaarden nog gelinkt is aan verhoogd ALS-risico, zijn onze normen dan streng genoeg?

De onderzoekers stellen drie belangrijke aanbevelingen voor. Ze pleiten voor scherpere luchtkwaliteitswetgeving, betere preventiestrategieën voor luchtvervuiling, en verder onderzoek naar effecten van vervuiling op ALS-risico.