We wisten al dat fastfood niet bepaald goed is voor je hart of je taille, maar nieuw onderzoek laat zien dat het ook een flinke aanslag op je hersenen kan zijn.
Wetenschappers van Virginia Tech hebben ontdekt dat vooral sterk bewerkt vlees en suikerhoudende dranken de grootste boosdoeners zijn als het gaat om cognitieve achteruitgang, inclusief aandoeningen als Alzheimer.
De onderzoekers gebruikten gegevens uit de langlopende University of Michigan Health and Retirement Study en volgden 4750 Amerikanen van 55 jaar en ouder over een periode van zeven jaar. Elke twee jaar werden hun geheugen, concentratie en rekenvermogen getest.
Het resultaat was alarmerend: 1363 deelnemers ontwikkelden cognitieve problemen. En wie dagelijks één extra portie bewerkt vlees at – denk aan worst, ham, bacon of kant-en-klare vleesgerechten – had 17 procent meer kans op geheugenproblemen. Voor suikerhoudende dranken, zoals frisdrank, ijsthee en zoete vruchtensappen, was dat risico 6 procent hoger.
Opvallend genoeg bleek de totale hoeveelheid ultrabewerkte voeding (UPF’s) niet direct samen te hangen met een slechtere hersenfunctie. Andere categorieën, zoals snoep, snacks, kant-en-klaarmaaltijden of graanproducten, lieten geen duidelijk effect zien.
Dat betekent dat juist bepaalde producten, met name bewerkte dierlijke producten en suikerhoudende dranken, de grote aanjagers zijn van cognitieve achteruitgang.
“Er zijn dingen die je kunt veranderen”, zegt professor Brenda Davy, mede-auteur van het onderzoek. “Het draait om matiging en balans in wat je eet en drinkt.”
Dat klinkt misschien eenvoudig, maar de cijfers laten zien hoe diep junkfood inmiddels in ons dagelijks leven is doorgedrongen. In de Verenigde Staten bestond in 2020 65 procent van alle gekochte voedingsmiddelen en 38 procent van de dranken uit ultrabewerkte producten, die vol zitten met kunstmatige kleurstoffen, smaakversterkers en emulgatoren.
En het gaat niet alleen om jongeren. Zowel jongere als oudere generaties halen inmiddels meer dan de helft van hun dagelijkse calorieën uit dit soort fabrieksvoedsel.
Wat doet bewerkt eten met je brein?
Hoewel de exacte mechanismen nog worden onderzocht, wijzen eerdere studies erop dat ultrabewerkte voeding laaggradige ontstekingen in het lichaam kan veroorzaken, inclusief in de hersenen. Dat verstoort hersencommunicatie en kan leiden tot geheugenverlies, tragere informatieverwerking en uiteindelijk dementie. Suikerrijke dranken versterken dit effect door bloedsuikerschommelingen en insulineresistentie, die eveneens gelinkt zijn aan cognitieve achteruitgang.
De boodschap van de onderzoekers is duidelijk: minder uit pakjes, meer uit de pan. Terug naar vers koken dus. Dat klinkt simpel, maar voor veel mensen is dat niet vanzelfsprekend. Daarom pleiten de auteurs voor meer kooklessen als onderdeel van gezondheidsbeleid.
“Een dieet volgen is één ding”, zegt Ben Katz, ontwikkelingswetenschapper aan Virginia Tech. “Maar weten hoe je dat dieet moet klaarmaken, is minstens zo belangrijk.”