Waarom Institut Pasteur vogelgriep gevaarlijker vindt dan corona

Het Franse Institut Pasteur waarschuwt dat de huidige uitbraak van vogelgriep in theorie kan uitmonden in een pandemie die nog ontwrichtender is dan covid, als het virus leert efficiënt van mens op mens over te springen. Tegelijkertijd benadrukken Europese en internationale gezondheidsinstanties dat het risico voor het grote publiek nu nog laag is – maar dat waakzaamheid cruciaal blijft.

In een interview zegt Marie‑Anne Rameix‑Welti, hoofd van het centrum voor luchtweginfecties van het Institut Pasteur, dat een vogelgrieppandemie “waarschijnlijk behoorlijk ernstig zou zijn, mogelijk ernstiger dan de pandemie die we hebben meegemaakt”. Het H5‑virus circuleert al jaren onder wilde vogels, pluimvee en inmiddels ook zoogdieren, wat evolutie­kansen vergroot. Omdat mensen nauwelijks antistoffen hebben tegen H5N1, zouden veel meer leeftijdsgroepen vatbaar zijn dan bij het coronavirus, dat vooral voor kwetsbaren levensgevaarlijk was.

De harde cijfers zijn onheilspellend: volgens de Wereldgezondheidsorganisatie en het Europese ECDC zijn sinds 2003 bijna duizend menselijk bevestigde H5N1‑gevallen gemeld, met een sterfte van rond de 48 procent. Het gaat vooralsnog voornamelijk om mensen die nauw contact hadden met besmet pluimvee of andere dieren, waardoor de kans op wijdverspreide humane transmissie nu nog als “laag” wordt ingeschat. Toch waarschuwt ECDC dat de ongekend hoge niveaus van vogelgriep in Europese vogelpopulaties het risico op blootstelling voor mensen laten toenemen.

Toch is het beeld niet alleen somber. Anders dan in 2019 is de wereld beter voorbereid: er liggen kant‑en‑klare vaccinkandidaten tegen H5‑varianten op de plank en er bestaan al antivirale middelen die waarschijnlijk ook tegen een gemuteerde vogelgriep kunnen werken. Volgens Rameix‑Welti is het “goede nieuws” dat voor griepvirussen al veel productiecapaciteit en draaiboeken bestaan om snel vaccins op te schalen. Tegelijkertijd roepen EFSA en ECDC op tot strengere bioveiligheid in de intensieve veehouderij, juist omdat die sector fungeert als broedplaats voor nieuwe varianten. En: er is geen land met zoveel kippen per km2 als ons land. We kunnen heel goed het Wuhan van de volgende pandemie worden

Voor de gemiddelde Europeaan geldt voorlopig vooral: geen paniek, wel alert. Gezondheidsdiensten adviseren direct contact met zieke wilde vogels en onbeveiligde pluimveebedrijven te vermijden, en bij griepsymptomen na risicocontact medische hulp te zoeken. De echte lakmoesproef wordt of regeringen deze waarschuwingen serieuzer nemen dan de eerste signalen rond covid – want het virus wacht niet tot de politiek klaar is.