Het grootste organisme op aarde blijkt een spookachtig geluid te maken

Diep in de Amerikaanse staat Utah ligt een bos dat eigenlijk maar uit één boom bestaat: Pando. Deze reusachtige klonale espenplant, bestaande uit 47.000 genetisch identieke stammen die uit één enkel wortelstelsel ontspruiten, is met zijn 6000 ton het zwaarste levende organisme op aarde. En nu, na zo’n 12.000 jaar, blijkt Pando ook een stem te hebben.

Met behulp van een hydrofoon, een gevoelige microfoon die normaal onder water wordt gebruikt, heeft geluidskunstenaar Jeff Rice voor het eerst de mysterieuze trillingen van Pando vastgelegd. Wat begon als een artistiek experiment, zou wel eens een nieuwe wetenschappelijke methode kunnen worden om het binnenste van deze levende gigant te doorgronden.

Rice plaatste zijn hydrofoon in een holle tak en liet hem afdalen tot in de wortels van de boom. Wat hij hoorde, verbaasde hem meteen. “Er was een zwak geluid. Alsof de boom iets wilde zeggen”, zei hij. Tijdens een onweersbui zwol het geluid aan tot een onheilspellend gerommel, mogelijk het gevolg van miljoenen bladeren die samen de boom laten trillen.

Toen Rice een tak op 27 meter afstand aantikte, ving de hydrofoon die trilling alsnog op, terwijl het geluid in de lucht onhoorbaar bleef. Dit laat zien dat Pando’s wortelstelsel inderdaad één groot, verbonden netwerk is. Een theorie die nu verder onderzocht wordt.

De organisatie Friends of Pando hoopt met deze techniek meer te weten te komen over de interne processen van de boom. “We kunnen mogelijk het watertransport in kaart brengen of de gezondheid van het systeem monitoren, zonder schade aan te richten”, zegt oprichter Lance Oditt.

Naast het opnemen van de worteltrillingen heeft Rice ook geluiden vastgelegd van de bladeren, de bast en de omliggende natuur. Deze 'akoestische vingerafdruk' van Pando kan in de toekomst een waardevol instrument worden om veranderingen in biodiversiteit of klimaat op te sporen.

Maar er is haast geboden. Door menselijk handelen, zoals het verdwijnen van roofdieren en overbegrazing door herten, verkeert Pando in een kwetsbare staat. Zijn lot is onzeker.

Juist daarom is het nu tijd om te luisteren. Naar de fluistering van een levende reus die ons nog zoveel te vertellen heeft, als we maar stil genoeg zijn om het te horen.