Ketamine helpt echt tegen depressie: dit gebeurt er in je hersenen

Eén enkele dosis ketamine kan subtiel maar diepgaand veranderen hoe hersengebieden met elkaar communiceren. Dat blijkt uit nieuw onderzoek dat werd gepresenteerd op de conferentie Psychedelic Science 2025.

De studie behoort tot de eerste onderzoeken naar het effect van ketamine op neuroplasticiteit, oftewel het vermogen van de hersenen om zich aan te passen en nieuwe verbindingen aan te maken.

Dierstudies toonden eerder al aan dat ketamine razendsnel de groei van nieuwe synapsen stimuleert. Maar hoe dat er bij mensen uitziet, bleef lang onduidelijk. In dit nieuwe onderzoek kregen elf gezonde mannen een dosis ketamine via een infuus. Met behulp van hersenscans, zowel voor als na toediening, werd gekeken wat er veranderde. Sommige deelnemers werden na 24 uur opnieuw gescand, anderen na een week.

De resultaten: hersengebieden die normaal sterk met elkaar samenwerken, zoals het default mode network (DMN) dat actief is bij dagdromen en zelfreflectie, raakten minder gesynchroniseerd. Tegelijk nam de communicatie tussen dit hogere netwerk en lagere netwerken, zoals die voor zintuiglijke waarneming en lichaamsgevoel, juist toe.

“Normaal gesproken is er meer scheiding tussen deze hogere en lagere netwerken,” zegt Claudio Agnorelli, neurowetenschapper aan het Centre for Psychedelic Research van Imperial College London. “Maar na de ketamine lijkt die hiërarchie een beetje ingestort.”

Een overactief DMN wordt in verband gebracht met depressie en piekeren. De scans toonden aan dat het posterior cingulate cortex (PCC), een belangrijk knooppunt in dit netwerk, na ketamine minder een regierol speelde, terwijl het aantal synapsen in dat gebied juist toenam.

“Het afvlakken van de hiërarchie in de hersenschors zou kunnen verklaren waarom patiënten zich na behandeling vaak minder gevangen voelen in rigide gedachtepatronen,” zegt Sam Mandel, directeur en medeoprichter van Ketamine Clinics Los Angeles.

Hoewel het onderzoek nog veel beperkingen kent - kleine groep, alleen mannen, geen placebogroep - laten de bevindingen zien hoe ketamine mogelijk werkt bij mensen. “We wisten al uit dierstudies dat ketamine neuroplasticiteit bevordert, maar het daadwerkelijk in beeld brengen van deze veranderingen in levende menselijke hersenen is een nieuwe stap,” aldus Mandel.