Hybride oorlogsvoering, wat is dat eigenlijk precies?

De term duikt steeds vaker op in het nieuws: hybride oorlogsvoering. Van Russische trollenlegers tot mysterieuze cyberaanvallen en saboteurs die hoogspanningskabels doorknippen. Het is oorlog, maar niet zoals we die uit geschiedenisboeken kennen. Wat is het dan wel precies? En waarom maakt Europa zich er zoveel zorgen over?

Hybride oorlogsvoering is een mix van militaire en niet-militaire middelen. Denk aan klassieke wapens, maar ook aan desinformatie, cyberaanvallen, economische druk of zelfs het opzettelijk verspreiden van chaos in een samenleving. Het doel: een land verzwakken, ontregelen of onder druk zetten zonder officieel de oorlog te verklaren.

Een bekend voorbeeld is hoe Rusland in 2014 de Krim annexeerde. Niet alleen met soldaten, maar ook met nepnieuws, 'groene mannetjes' zonder uniform en propaganda op sociale media. Ook nu, in de oorlog met Oekraïne, gebruikt Rusland hybride middelen tegen Westerse landen. Denk aan sabotage aan spoorlijnen, cyberaanvallen op ziekenhuizen of het verspreiden van nepnieuws om vertrouwen in overheden te ondermijnen.

Juist dat maakt hybride oorlogsvoering zo ingewikkeld: je weet vaak niet precies wie erachter zit. Een computernetwerk ligt plat, maar is het een criminele hacker of een buitenlandse inlichtingendienst? Er verschijnt nepnieuws op Facebook: is dat een complotdenker of een georganiseerde beïnvloedingscampagne?

Dat grijze gebied maakt het lastig om te reageren. Want: als er geen duidelijke aanval is, kun je dan wel terugslaan? En hoe verdedig je je tegen trollen of nepvideo’s?

De afgelopen weken luiden verschillende Europese landen de noodklok. Zo wordt Zweden geteisterd door sabotage aan infrastructuur. In Duitsland zijn Russische spionnen opgepakt. En ook in Nederland zijn zorgen over mogelijke digitale aanvallen op waterbedrijven en havens.

Volgens de NAVO en de EU is hybride oorlogsvoering inmiddels een serieus veiligheidsrisico. “We bevinden ons in een tijdperk waarin conflicten niet meer alleen op het slagveld worden uitgevochten”, zei NAVO-chef Jens Stoltenberg onlangs.

Hybride oorlogsvoering vraagt om een andere manier van denken. Overheden investeren nu in cyberveiligheid, mediakennis en betere samenwerking tussen veiligheidsdiensten. Ook burgers kunnen bijdragen, bijvoorbeeld door kritisch om te gaan met informatie op sociale media.

De strijd speelt zich niet alleen af met kogels en tanks, maar ook op je scherm en soms zelfs aan je voordeur. Het is geen klassieke oorlog, maar de gevolgen kunnen minstens zo groot zijn.