Wat begon als een grappige TikTok-trend met zingende haaien op sneakers en dansende cappuccino-ballerina’s, groeit langzaam uit tot een zorgwekkend fenomeen. De ‘Italian brain rot’-rage verovert momenteel razendsnel het scherm van Nederlandse kinderen, maar achter de schijnbaar onschuldige beelden gaat soms een grimmiger werkelijkheid schuil. Ouders, scholen en mediadeskundigen slaan alarm.
De filmpjes lijken op het eerste gezicht gemaakt voor peuters: kleurrijke figuurtjes, absurde namen en nonsens-Italiaans dat door een monotone AI-stem wordt uitgesproken. Maar het gaat niet om educatieve content of vrolijke kinderliedjes. De term ‘brain rot’ verwijst ironisch naar het gevoel dat je hoofd verandert in pap na uren gedachteloos scrollen. En dat is precies wat deze video’s lijken aan te moedigen: eindeloos kijken, zonder betekenis, zonder pauze.
Meer dan onzin
Dat de filmpjes populair zijn, is een understatement. Het originele filmpje van 'Ballerina Cappuccina' – een ballerina met een cappuccino als hoofd – is inmiddels ruim 45 miljoen keer bekeken. De figuren – zoals 'Tralalero Tralala', een pratende haai op sportschoenen, of ‘Bombardino Crocodilo’, een kruising tussen een bommenwerper en een krokodil – hebben inmiddels een hele fanbase opgebouwd. Maar in sommige versies worden de teksten ineens grimmiger.
Zo zouden in variaties van de filmpjes godslasterlijke uitingen voorkomen. Reformatorische basisscholen op Urk trokken onlangs aan de bel nadat kinderen video’s zagen waarin Allah werd uitgescholden. Ook duiken er versies op waarin racistische opmerkingen of gewelddadige uitspraken zitten verstopt in de zogenaamd Italiaanse wartaal. Vooral de ‘Bombardino’-variant leidde tot ophef, omdat daar volgens experts zinnen in voorkomen die verwijzen naar het bombarderen van kinderen in Gaza.
Kinderen snappen het niet altijd
Marleen Rolaff van Digiwijzer, een organisatie die digitale geletterdheid in het onderwijs bevordert, maakt zich zorgen. "Kinderen weten vaak niet wat ze precies horen en dat maakt het verraderlijk. Als ouder hoor je alleen maar raar gezang, maar wie beter luistert, ontdekt kwetsende of verontrustende inhoud."
Volgens Rolaff zit het gevaar juist in het speelse karakter van de filmpjes. “Wat begint als iets onschuldigs, groeit soms uit tot iets dat racisme of seksueel gedrag normaliseert. En kinderen nemen dat in zich op, bewust of onbewust. We zien nu ook video’s opduiken waarin deze cartooneske personages elkaar zwanger maken of met elkaar vechten. Er komt steeds meer geweld, seksuele toespelingen en spot met bepaalde culturen.”
Wat kunnen ouders doen?
Rolaff raadt ouders aan om niet in paniek te raken, maar vooral het gesprek aan te gaan. “Kinderen sluiten zich af als je alleen maar waarschuwt of verbiedt. Toon interesse in wat ze kijken. Vraag: ‘Wat vind jij hier grappig aan?’ of: ‘Snap je wat ze zeggen?’ Zo houd je de deur open om samen kritisch te kijken, zonder dat je direct als ouder wordt buitengesloten.”
De ‘Italian brain rot’-rage laat zien hoe snel internetcultuur zich ontwikkelt en hoe dun de scheidslijn is tussen onschuldige lol en zorgwekkende content. Waar TikTok ooit begon als een platform voor dansjes en kattenfilmpjes is het nu een plek waar ook schadelijke boodschappen zich moeiteloos vermommen als kinderspel.