De oorsprong van dementie is terug te voeren op je kindertijd, zeggen experts

Meer dan 60 miljoen mensen wereldwijd leven met dementie. Dat kost zo'n 1300 miljard dollar per jaar. Toch bestaat er, ondanks jaren van onderzoek en enorme investeringen, nog altijd geen genezing. Preventie lijkt dus belangrijker dan ooit, maar wanneer moet je daar eigenlijk mee beginnen?

Lange tijd werd gedacht dat dementie vooral een kwestie was van ouderdom of pech met je genen. Maar wetenschappers denken daar nu anders over. Naar schatting zou bijna de helft van alle dementiegevallen te voorkomen zijn door gezonder te leven en blootstelling aan bepaalde risicofactoren te verminderen. Het gaat dan bijvoorbeeld om roken, weinig bewegen, obesitas en hoge bloeddruk.

Tot nu toe lag de focus bij preventie vooral op mensen van middelbare leeftijd, grofweg tussen de 40 en 60 jaar. Maar een groep internationale onderzoekers stelt nu dat we daar veel te laat mee beginnen. Gezondheidsgewoonten ontstaan namelijk vaak al veel eerder in de puberteit of zelfs tijdens de kindertijd. Zo blijft 80 procent van de jongeren met obesitas ook als volwassene te zwaar. Hetzelfde geldt voor roken, alcoholgebruik en te weinig beweging: wie als tiener begint, blijft daar vaak jarenlang in hangen.

En dat is een probleem. Want ingesleten gedrag is lastig te veranderen, zeker op latere leeftijd. Bovendien zijn de hersenen al die tijd blootgesteld aan schade, waardoor het risico op dementie mogelijk al flink is toegenomen tegen de tijd dat mensen ‘serieus’ aan preventie gaan doen.

De onderzoekers gaan zelfs nog een stap verder. Volgens hen begint het verhaal van dementie mogelijk al voor de geboorte. De eerste tien levensjaren – en zelfs de periode in de baarmoeder – lijken van invloed te zijn op hoe goed onze hersenen zich ontwikkelen en hoe kwetsbaar ze later zijn voor aftakeling. Lange termijnstudies laten bijvoorbeeld zien dat mensen met een lager cognitief vermogen op 70-jarige leeftijd vaak als kind ook al minder sterk scoorden. De verschillen ontstaan dus niet altijd door snellere achteruitgang, maar kunnen al vroeg in het leven gevormd zijn.

Wat kunnen we hiermee? Een ‘magische pil’ voor hersengezondheid is er niet, benadrukken de onderzoekers. Maar preventie begint bij een gezonde leefomgeving, goed onderwijs en slimme beleidskeuzes – van jongs af aan. Massaal medicijnen voorschrijven aan kinderen is niet de oplossing, zeggen ze, maar investeren in gezonde gewoonten wél. Denk aan gezonde voeding op school, meer bewegen in de klas, voorlichting over slaap en stress en het verkleinen van sociaaleconomische ongelijkheid.

Hun belangrijkste boodschap is helder: het is nooit te laat om iets te doen tegen dementie, maar het is ook nooit te vroeg. Preventie is geen sprint aan het eind van het leven, maar een marathon die al start bij de wieg.

Bron: Science Alert