We hebben zoveel water ingedamd dat de polen van de aarde verschuiven

Het is normaal dat de magnetische noordpool af en toe een beetje verschuift. Maar uit nieuw onderzoek blijkt dat we daar als mens nu ook flink aan bijdragen. Door wereldwijd enorme hoeveelheden water achter dammen op te slaan, hebben we onbedoeld de rotatie-as van de aarde een beetje uit balans gebracht.

Een internationaal team onder leiding van geofysicus Natasha Valencic van Harvard University heeft berekend dat het water dat achter bijna 7000 grote dammen wereldwijd wordt vastgehouden, genoeg massa heeft verplaatst om de aardkorst ongeveer een meter te laten verschuiven ten opzichte van het binnenste van de aarde. Dat klinkt als sciencefiction, maar is goed te verklaren: een draaiend object raakt uit balans als je er aan één kant gewicht aan toevoegt. In dit geval trekt de verplaatste watermassa de aardkorst iets richting de evenaar, waardoor de draai-as kantelt. 

Die draai-asverschuiving zorgt ervoor dat het oppervlak van de aarde op een andere plek boven de magnetische dynamo in de aardkern komt te liggen. De kern zelf beweegt dus niet, maar de schil eromheen – de korst waarop wij leven – wél. Het gevolg: de locatie van de magnetische noordpool op het aardoppervlak schuift op.

Uit de studie blijkt dat die verschuiving in twee fases plaatsvond: van 1835 tot 1954 verschoof de magnetische noordpool met ongeveer 20 centimeter richting Rusland, toen veel dammen werden gebouwd in Europa en Noord-Amerika. Daarna, tussen 1954 en 2011, verschoof de pool met 57 centimeter terug richting Noord-Amerika, toen er vooral in Azië en Oost-Afrika veel dammen bij kwamen.

Daar blijft het niet bij. Al dat vastgehouden water zorgt er ook voor dat de zeespiegel wereldwijd gemiddeld met 21 millimeter is gedaald, een onverwacht bijeffect van watermanagement. Volgens de onderzoekers is daarmee zelfs een kwart van de zeespiegelstijging door klimaatverandering tot nu toe tijdelijk tegengehouden.

Het goede nieuws: de gevolgen zijn niet dramatisch, benadrukt Valencic. Maar de effecten op de zeespiegelverdeling zijn wel degelijk groot genoeg om mee te nemen in toekomstige klimaatmodellen. “Afhankelijk van waar je dammen bouwt, verandert het patroon van zeespiegelstijging”, zegt ze. “Dat moeten we serieus nemen.”

Bron: Science Alert