Waarom het Denemarken wél lukt om het stikstofprobleem op te lossen

Terwijl Nederland al jaren vastzit in een moeras van stikstofregels, rechtszaken en uitgestelde plannen, heeft Denemarken iets voor elkaar gekregen wat hier nog ondenkbaar lijkt: boeren, milieuorganisaties en de overheid aan één tafel en met succes. Daar ligt inmiddels een landbouwakkoord dat de koers van het land ingrijpend verandert. “Als je samen wil slagen, dan kom je er ook uit”, zegt melkveehouder Yke Kloppenburg, die het proces van dichtbij meemaakte.

Aan de kust van de Holbæk-fjord, een uur rijden van Kopenhagen, laat Christian Fromberg van Greenpeace Denemarken zien wat er op het spel stond. “We staan hier in een fjord waaruit al het leven is verdwenen”, vertelt hij. “De vervuiling door stikstof heeft de Deense kustwateren letterlijk verstikt. Ecosystemen in deze fjord en in heel veel anderen zijn ingestort.” Waar ooit vis en zeegras floreerden, bleef alleen een groene soep van algen over. Het effect was zo zichtbaar dat de bevolking verandering eiste. “Onze kustwateren zijn woestijnen geworden, zonder vissen en met alleen maar algen die alles verstikken.”

Die druk werkte. In 2024 tekenden de partijen een historisch akkoord. Volgens minister Jeppe Bruus, verantwoordelijk voor de “groene transitie”, gaat het om “de grootste herinrichting van het Deense landschap in 100 jaar.” Tien tot vijftien procent van de landbouwgrond wordt teruggegeven aan de natuur, boeren krijgen een CO2-belasting, en er moeten een miljard bomen worden geplant.

De steun van boeren was cruciaal. “Veel boeren zeiden: ‘Wij willen dit niet’. Maar de meerderheid van de bevolking wilde wél verandering0”, vertelt Kloppenburg. “Dus dan ga je óf mee aan tafel zitten en het menu samenstellen, óf je staat straks zelf op het menu.”

Volgens landbouweconoom Roel Jongeneel (WUR) zit daarin een belangrijke les voor Nederland. “In Denemarken maken ze landbouw onderdeel van de oplossing, terwijl wij hier blijven hangen in het debat over wie de schuld heeft.” De CO2-heffing noemt hij “een concrete prikkel die vernieuwing stimuleert”.

Dat betekent niet dat Denemarken klaar is. Greenpeace waarschuwt dat herstel van de fjorden decennia kan duren. Toch overheerst optimisme, zegt Kloppenburg: “Buig iets meer naar elkaar toe, ga met z’n allen rond de tafel zitten. Dat is zo belangrijk.”

Bron: EenVandaag