Zelfs een half uurtje bewegen maakt je al vrolijker. Dit is hoe dat komt

We kennen allemaal dat gevoel: je sleept jezelf naar buiten, begint met tegenzin aan een rondje joggen en komt een half uur later lichter, helderder en vrolijker terug. Dat bewegen goed is voor je mentale gezondheid staat al jaren vast, maar waarom één enkele sessie al zo’n direct effect geeft, bleef lang een raadsel. Een internationale onderzoeksgroep heeft dat mechanisme nu voor het eerst precies blootgelegd.

Het geheim zit in een hormoon dat adiponectine heet. Tijdens matige inspanning, zoals stevig wandelen, rustig hardlopen of fietsen, komt het in verhoogde hoeveelheden vrij in het lichaam. Vanuit het bloed reist het door naar de hersenen en bereikt daar een gebied dat cruciaal is voor het reguleren van emoties. Het activeren van dat hersengebied zorgt vrijwel onmiddellijk voor een merkbare stemmingsverbetering. Bij muizen blijkt dat effect minstens een etmaal zichtbaar te blijven, al moet bij mensen nog worden vastgesteld hoe lang het precies aanhoudt.

Volgens neurobioloog Sonata Suk-yu Yau van de Hong Kong Polytechnic University, die het onderzoek leidde, is dit belangrijk nieuws voor iedereen die met depressie of angst te maken heeft. Zij benadrukt dat één enkele bewegingssessie al meetbaar verlichting kan geven, terwijl de werking van traditionele antidepressiva vaak weken op zich laat wachten. Dat opent niet alleen nieuwe perspectieven voor mensen die moeite hebben om passende medicatie te vinden, maar zelfs voor de ontwikkeling van sneller werkende antidepressiva die het natuurlijke mechanisme van adiponectine nabootsen.

Het onderzoek bestond uit zowel menselijke deelnemers als muizen. Bij de menselijke groep, veertig volwassenen tussen de 18 en 40 jaar, werd het effect op de stemming gemeten door hen eerst een vragenlijst te laten invullen, hen vervolgens een halfuur te laten hardlopen op een loopband en direct daarna dezelfde vragenlijst opnieuw te laten maken. De resultaten waren opvallend eenduidig: zowel mensen met als zonder depressie- of angstklachten voelden zich na het half uur sporten significant beter. Negatieve emoties namen af en gevoelens van energie en eigenwaarde namen toe. Het is de herkenbare post-workout glow, maar dan nu wetenschappelijk bevestigd.

Om te achterhalen wat er in de hersenen zelf gebeurde, richtten de onderzoekers zich vervolgens op muizen, omdat hersenonderzoek bij mensen veel beperkter mogelijk is. Sommige muizen werden eerst wekenlang blootgesteld aan zogenoemde ‘chronische onvoorspelbare stress’, een methode die depressieachtige symptomen opwekt. Zowel deze gestreste dieren als de controlegroep kregen daarna dezelfde matige beweging als mensen. Ook hier trad direct een positieve gedragsverandering op: ze werden actiever, verzorgden zichzelf beter en vertoonden meer doorzettingsvermogen in tests die normaal tot passiviteit leiden. Dat effect hield minstens 24 uur aan.

Door de hersenen van de muizen na de beweging te bestuderen, ontdekten de onderzoekers dat de niveaus van adiponectine zowel in het bloed als in de voorste delen van de hersenschors verhoogd waren. Het hormoon bleek daar een receptor te activeren, AdipoR1, wat een keten van moleculaire veranderingen op gang bracht die helpen om synapsen – de verbindingen tussen hersencellen – te versterken of opnieuw op te bouwen. Het is precies die versterking die de hersenen beter in staat stelt emoties te reguleren. Zodra deze receptor kunstmatig werd uitgeschakeld, verdween het positieve effect op de stemming volledig. Daarmee is duidelijk dat deze receptor het feitelijke startpunt is van de mentale opkikker die beweging oplevert. Interessant genoeg lijkt dit mechanisme verwant aan hoe ketamine, een snelwerkend antidepressivum, in de hersenen functioneert.

Yau benadrukt dat het uiteindelijke doel is om richtlijnen op te stellen voor effectieve, haalbare beweeginterventies die de stemming verbeteren en misschien zelfs depressie kunnen helpen voorkomen. Tot het zover is, ligt er een eenvoudige, laagdrempelige uitnodiging voor iedereen die het soms even moeilijk heeft: een halfuur matig bewegen kan al genoeg zijn om je hersenen nét dat zetje te geven waardoor de dag ineens lichter voelt.

Bron: Science Alert