De natuur neemt steeds minder CO2 op, waardoor er meer dan ooit in de lucht belandt: een zorgwekkende feedbackloop

Terwijl de uitstoot van broeikasgassen blijft stijgen, lijkt onze planeet minder goed in staat om die extra lading CO2 op te vangen. Nieuwe metingen wijzen erop dat bossen en oceanen, de natuurlijke buffers tegen klimaatverandering, tekenen van uitputting vertonen.

Waar de atmosferische CO2-concentratie de afgelopen decennia jaarlijks met zo'n 2 à 2,5 deeltjes per miljoen steeg, was er in 2024 een toename van 3,7 ppm – een recordhoogte. Dat is geen normale uitschieter meer, zeggen wetenschappers, zelfs niet met het El Niño-effect dat droogte en bosbranden in tropische gebieden aanwakkert. Er is iets structureels aan het schuiven in het klimaatsysteem.

Atmosferisch onderzoeker Wouter Peters (WUR) stelt bij de NOS dat het erop lijkt dat de natuur minder goed in staat is om CO2 op te nemen. En dat is zorgwekkend. Want normaal gesproken neemt de natuur ongeveer de helft van onze uitstoot op: een kwart via planten en bomen, een kwart via oceanen. Als die balans kantelt, zitten we met een klimaatprobleem dat zichzelf versnelt.

Bossen, de groene longen van onze planeet, staan ook onder druk. De toenemende droogte, hittegolven en verwoestende branden laten hun sporen na. In slechts twee jaar tijd is maar liefst zeven procent van de Canadese bossen verbrand. In Zuid-Amerika sneuvelden brandrecords in het Amazonegebied. De CO2-uitstoot van die Canadese bosbranden in 2023 is volgens Peters vergelijkbaar met die van de hele Europese Unie.

Maar het is niet alleen vuur. Ook hitte en uitdroging ondermijnen de groeikracht van bomen. Door intensieve landbouw, ontbossing en versnippering van natuurgebieden verliezen bossen hun veerkracht. Ze slaan minder koolstof op en laten de atmosfeer warmer achter.

Ook de oceanen dragen minder bij doordat ze opwarmen. Warmer water kan simpelweg minder CO2 opnemen. En net als bij bossen geldt ook hier: zodra de opnamecapaciteit afneemt, blijft er meer CO2 in de lucht hangen, waardoor de oceanen nog meer opwarmen en nóg minder CO2 opnemen: een feedbackloop dus.

Een extra tikkende tijdbom ligt verborgen in de permafrost: bevroren bodems in het hoge noorden die enorme hoeveelheden koolstof bevatten. Die beginnen nu te ontdooien. Als dat proces doorzet, kan er een stortvloed aan CO2 en methaan vrijkomen – een proces dat niet te stoppen is zodra het op gang komt.

Wat als we er uiteindelijk in slagen onze uitstoot tot nul te reduceren, maar de natuur tegen die tijd netto CO2 gaat uitstoten? Dan dreigt het scenario van een planeet die zichzelf blijft opwarmen, zelfs zonder menselijke inbreng.

Bosbrandexpert Guido van der Werf (WUR): "Wellicht kijken we over tien jaar terug op dit moment, en denken we: dit was hét omslagpunt. Maar het blijft een lastige afweging tussen wetenschappelijke voorzichtigheid en op tijd waarschuwen."

Bron: NOS