De wetenschap achter 'craving': waarom de drang blijft bestaan nadat je gestopt bent
psychologiemaandag, 30 juni 2025 om 14:47
“Ineens is het er: de drang naar een glas wijn. Ik was er niet eens mee bezig. Hoe kan dat?” Als je gestopt bent met drinken, verwacht je misschien dat de trek vanzelf verdwijnt. Toch kan die ineens weer opduiken uit het niets. Daar is een logische verklaring voor.
De kinderen schreeuwen, het eten brandt aan, je partner appt dat hij wat later is. Je staat groenten te snijden en plotseling is daar die gedachte: Een glas wijn zou nu zó lekker zijn. Je hebt de hele dag geen moment aan alcohol gedacht. Maar nu beheerst het je hoofd. En direct daarna komt de schaamte: Wat is er mis met mij? Ik was hier toch overheen?
Je brein werkt precies zoals het bedoeld is
Het goede nieuws: er is niets mis met jou. Verlangen naar alcohol is niet alleen een ontwenningsverschijnsel, maar een gevolg van hoe ons brein werkt. Je hersenen zijn gemaakt om gewoontes te vormen, en verlangen, oftewel ‘craving’, is daar een onderdeel van.
Een beroemde studie met een aap, Julio, laat dit goed zien. Wetenschappers leerden Julio dat hij een hendel moest aanraken zodra hij een gekleurde vorm op een scherm zag. Als beloning kreeg hij een druppel zoete bramenlimonade. Al snel snapte Julio het trucje. Maar wat bleek? Zijn hersenen gingen steeds eerder ‘aan’: niet pas bij het drinken, maar al bij het zien van de vorm. Als de beloning later kwam of tegenviel, raakte Julio zichtbaar geïrriteerd. Zijn hersenen verwachtten de beloning. Ze snakten ernaar.
Net als bij Julio zorgen signalen in jouw omgeving, zoals stress in de keuken of een appje van je partner, ervoor dat je brein een oude gewoonte wil activeren. Dat verlangen voelt misschien verwarrend of beschamend, maar het is simpelweg een hersenlus die opnieuw wordt gestart.
Je kunt het verlangen niet wissen, maar wél omleiden
Cravings zijn dus normaal. Maar hoe ga je ermee om?
Volgens auteur Charles Duhigg (bekend van The Power of Habit) kun je een gewoonte niet verwijderen, maar wél veranderen. Dat doe je met een simpele regel: houd de prikkel, geef hetzelfde gevoel van beloning, maar verander de handeling.
Een handig hulpmiddel is de drie-vragen-pauze, waarmee je een verlangen kunt ombuigen:
- Wat is de prikkel? Wat veroorzaakt het verlangen? In ons voorbeeld: de chaos thuis of irritatie over je partner die wéér te laat is.
- Wat is de beloning? Wat hoop je te bereiken met alcohol? Misschien wil je rust, ontspanning of even afstand nemen van frustratie.
- Wat is het alternatief? Welke andere actie kan je hetzelfde gevoel geven? Denk aan een paar diepe ademhalingen, een kop warme thee, of muziek die je kalmeert.
Oefenen, vallen en opstaan
Laten we eerlijk zijn: een kop thee lost niet meteen alles op. Alcohol is vaak een snelle oplossing voor stress of ongemak. Alternatieven zijn meestal langzamer en minder intens. Maar hoe vaker je oefent met het ombuigen van je reactie, hoe sterker je wordt in het aanleggen van nieuwe patronen.
De organisatie Sober Curiosity werkt met vier pijlers voor een alcoholvrij leven:
- Waarde – Begrijp waarom je minder wil drinken.
- Overtuiging – Doorzie het verhaal dat je over alcohol (en jezelf) gelooft.
- Actie – Breek met oude patronen en probeer nieuwe routines.
- Resultaat – Leer van wat werkt, en van wat níét werkt.
Het omgaan met cravings hoort bij zowel de actie- als de resultaatpijler. Door nieuwsgierig te zijn naar wat je écht nodig hebt en bewust te experimenteren met alternatieven, leer je beter omgaan met momenten van trek. Niet met wilskracht alleen, maar met strategie en zelfinzicht.
Een plotseling verlangen naar alcohol betekent niet dat je faalt. Het betekent dat je hersenen doen waarvoor ze zijn ontworpen: patronen herkennen en beloningen najagen. Door die patronen te begrijpen en actief te herschrijven, kun je wél iets veranderen. En elke keer dat je kiest voor een andere reactie, geef je je brein een nieuw script. Eén dat werkt voor jouw alcoholvrije leven.
Bron: Psychology Today
POPULAIR NIEUWS
‘De hitte voelt nu ongemakkelijk, maar het wordt onleefbaar. Eindelijk eens geen 40 graden!’, zullen we zeggen.”
Dit is waarom powernaps je creatiever maken (maar zet wel de wekker!)
Horeca: adviseer medewerkers geen koffie te drinken in de hitte
Was het dit postertje waarom Douwe Bob wegliep van optreden bij Joods kinderevenement?
Er zijn veel medicijnen waar je dik van wordt
