Hoe vriendelijke narcisten charme inzetten om empathie te vermijden: 'Good vibes only' is niet oké

We kennen allemaal wel iemand die altijd opgewekt is, overal het zonnetje in huis lijkt en voor wie negativiteit niet lijkt te bestaan. Charmant, sociaal en energiek; wat kan daar mis mee zijn? Best veel, blijkt uit psychologisch onderzoek. Achter die constante vrolijkheid kan namelijk een vorm van narcisme schuilgaan: de zogenaamde ‘vriendelijke’ of verborgen narcist.

Deze mensen trekken anderen aan met humor, warmte en charisma. Ze zijn zelden openlijk agressief of dominant, maar draaien de wereld subtiel om hun eigen behoeften. Hun positiviteit is niet altijd echt, maar vaak een verdedigingsmechanisme. “De afwezigheid van luid egoïsme betekent niet dat er geen narcisme is”, stelt de auteur van het onderzoek. “Veel van deze ‘aardige’ narcisten zijn competitief, maar verpakken dat in charme en vriendelijkheid.”

In het begin zijn ze onweerstaanbaar, maar na verloop van tijd kunnen vrienden of partners zich leeg en onzeker voelen. Beloftes worden niet nagekomen, excuses blijven oppervlakkig en zodra je hun gedrag benoemt, draait het gesprek om hun intenties in plaats van de gevolgen. “De toon blijft prettig, maar grenzen worden stilletjes overschreden”, waarschuwt het onderzoek.

Hun 'good vibes only'-houding kan ook doorslaan in zogeheten toxische positiviteit: het idee dat verdriet of woede verkeerd is. “Negativiteit wordt gezien als een moreel falen, in plaats van een menselijk signaal”, aldus de onderzoekers. Wie pijn of zorgen uit, wordt subtiel beschaamd, terwijl de narcist zichzelf neerzet als veerkrachtig en superieur.

Echte vriendelijkheid is iets anders dan eindeloze positiviteit. “Echte warmte kan pijn dragen zonder die te ontkennen”, schrijven de auteurs. “Echte vriendelijkheid herstelt schade zonder zichzelf centraal te stellen.”

Wie zo’n patroon herkent, doet er goed aan concrete afspraken te maken: benoem één gedragsverandering, een datum en een checkmoment. Want relaties bloeien niet op charme alleen, maar op wederkerigheid, empathie en betrouwbaarheid.

Bron: Psychology Today