Waarom hebben sommige mensen zoveel minder slaap nodig?

Margaret Thatcher deed het. Slechts vier uur per nacht slapen, zonder in te storten. De voormalige Britse premier werkte tot laat, stond vroeg op en leek moeiteloos te functioneren. Maar voor de meeste mensen zou zo’n slaapregime rampzalig uitpakken.

Toch bestaan ze écht: mensen die met weinig slaap goed gedijen. Hoe kan dat? En ben jij misschien zo iemand?

Een kleine minderheid van de bevolking heeft van nature minder slaap nodig. Deze natuurlijke korte slapers functioneren prima met vier tot zes uur slaap per nacht, hun hele leven lang. Ze voelen zich fit, doen geen dutjes en ervaren geen nadelige effecten van slaaptekort.

Volgens onderzoekers danken ze dit aan een zeldzaam biologisch voordeel: hun slaap is simpelweg efficiënter. Sinds 2010 zijn er genetische mutaties ontdekt die dit gedrag verklaren. Zo bleek uit een recente studie in 2025 dat een vrouw van in de zeventig met zo’n mutatie nog altijd scherp van geest en lichamelijk gezond was, ondanks decennia van korte nachten.

Maar let op: het merendeel van de mensen die zeggen weinig slaap nodig te hebben, hoort níét tot deze genetisch bevoorrechte groep. Vaak zijn ze gewoon chronisch moe. Lange werkdagen, sociale verplichtingen of het idee dat weinig slapen stoer is, zorgen ervoor dat de nachten kort blijven met alle gevolgen van dien.

Op de lange termijn bouw je namelijk een slaapschuld op. Die uit zich in concentratieverlies, prikkelbaarheid, microslaapjes en gezondheidsrisico’s. Chronisch te weinig slaap wordt in verband gebracht met obesitas, diabetes, hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.

Veel mensen proberen hun slaaptekort in het weekend in te halen. Dat kán tijdelijk helpen: één of twee uurtjes extra slapen of een dutje doen kan klachten verlichten. Maar het is geen wondermiddel.

Een recent grootschalig onderzoek liet zien dat in het weekend bijslapen de cardiovasculaire risico’s van structureel slaaptekort niet opheft. Bovendien kunnen grote verschillen in slaaptijden je biologische klok verstoren, waardoor je zondagavond moeilijker in slaap valt en je maandagochtend vermoeider begint.

Er zijn zelfs aanwijzingen dat herhaaldelijk onregelmatig slapen slechter is voor je gezondheid dan simpelweg iets te kort slapen.

Of Margaret Thatcher écht een natuurlijke korte slaper was? Moeilijk te zeggen. Sommigen beweren dat ze onderweg regelmatig een dutje deed, een mogelijk teken van slaaptekort.

Feit blijft dat slaapbehoefte per persoon verschilt. Leeftijd en gezondheid spelen daarin ook een rol. Ouderen slapen bijvoorbeeld vaak korter en lichter, mede door lichamelijke klachten. Maar voor de meeste volwassenen geldt: zeven tot negen uur slaap per nacht is de norm om optimaal te functioneren.

Dus tenzij je over bijzondere genen beschikt, kun je beter niet te veel tornen aan je nachtrust. Slaap is geen zwakte – het is brandstof voor je brein en lichaam.

Bron: Science Alert