Wat doet luchtvervuiling met ons brein? Nieuwe inzichten over dementie en Alzheimer

Recent onderzoek wijst op een verontrustend verband tussen luchtvervuiling en de kans op dementie, waaronder de ziekte van Alzheimer. Medisch specialisten van het Penn Memory Center in Philadelphia volgen ouderen met verschillende niveaus van cognitieve problemen. Een opmerkelijke casus verheldert het verband: een man met ernstige dementie woonde dicht bij een druk snelweg en had bij zijn autopsie kenmerkende Alzheimer-plaque én schade door kleine herseninfarcten. Een vrouw met een vergelijkbare leeftijd, maar woonachtig in een groene omgeving, bleek nauwelijks Alzheimer-afwijkingen te hebben en had tot haar dood normale cognitieve functies.

Steeds meer studies tonen aan dat mensen die langdurig wonen in gebieden met hogere concentraties fijnstof, stikstofdioxide en andere luchtvervuilende stoffen een grotere kans hebben op het ontwikkelen van dementie. Vooral de nabijheid van snelwegen en drukke stedelijke gebieden wordt als risicofactor gezien.

Hoe werkt dit? Wetenschappers denken dat hele kleine deeltjes, zoals fijnstof (PM2.5), de bloed-hersenbarrière kunnen passeren. Daardoor kunnen ontstekingsreacties ontstaan in het brein, wat de vorming van amyloïde plaques en tau-eiwitten stimuleert—kenmerken van Alzheimer. Bovendien kan luchtvervuiling de kans op kleine herseninfarcten vergroten, die op hun beurt leiden tot cognitieve achteruitgang.

Waarom is dit relevant voor Nederland? Nederland behoort tot de landen met relatief hoge luchtvervuiling, vooral in de Randstad en langs snelwegen. De gevolgen zijn dus van nationaal belang.

Slotgedachte Luchtvervuiling is niet alleen een kwestie van longen, maar raakt letterlijk ons denkvermogen. Bescherming van de luchtkwaliteit betekent ook bescherming van ons geheugen en intellect.