Je cholesterol kan “mooi” zijn – en tóch gevaarlijk

Dertig jaar geleden aten we geen eieren vanwege cholestorol. Toen bleek dat een misverstand. Er bleek goed en selcht cholestorol. Maar nu is het weer ingewikkelder, meldt The Economist.

Cholesterol is veel meer dan een simpel onderscheid tussen ‘goed’ (HDL) en ‘slecht’ (LDL). Steeds meer onderzoek laat zien dat vooral het aantal en de eigenschappen van vetdeeltjes in je bloed bepalend zijn voor je risico op een hartinfarct.

In je bloed zweven vetdeeltjes (lipoproteïnen) die cholesterol vervoeren; LDL brengt het naar de weefsels, HDL voert het weer af naar de lever. Jarenlang gold: hoe lager LDL en hoe hoger HDL, hoe beter, maar grote studies tonen dat dit te simpel is en dat klassieke cholesteroltests daardoor risicopatiënten kunnen missen.

Bij LDL blijkt vooral de combinatie van aantal én grootte belangrijk: kleine, dichte LDL-deeltjes dringen makkelijker door de vaatwand en verhogen zo het risico op vernauwingen. Een overzichtsartikel concludeert dat veel kleine LDL-deeltjes duidelijk samenhangen met meer hart- en vaatziekten, terwijl grotere LDL-deeltjes minder gevaarlijk lijken.

Ook bij HDL is het plaatje complexer dan “hoe hoger hoe beter”. Een grote Amerikaanse studie vond dat hoge HDL-waarden helemaal niet automatisch beschermden tegen hartziekten, en dat lage HDL vooral bij witte deelnemers met meer risico samenhing. Onderzoekers van Harvard laten bovendien zien dat er verschillende subtypes HDL zijn, waarvan sommige juist met méér risico geassocieerd zijn.hsph.

Steeds meer experts kijken daarom naar apolipoproteïne B (ApoB), een eiwit dat op vrijwel alle “atherogene” deeltjes zit (waaronder LDL). In een recente analyse bleek ApoB een nauwkeuriger voorspeller van hart- en vaatziekten dan klassieke LDL-waarden, zelfs als LDL op het eerste gezicht “normaal” was.

Voor patiënten betekent dit dat een “mooie” standaard cholesteroluitslag toch schijnveiligheid kan bieden. Wie een verhoogd risico heeft (bijvoorbeeld door erfelijkheid of diabetes) kan met zijn arts bespreken of aanvullende testen op deeltjesaantal of ApoB zinvol zijn.