De arrival fallacy: psychologen leggen uit waarom je niet te veel vooruit moet kijken

Je moet in het nu leven en niet te veel met de toekomst bezig zijn. Het is een cliché maar psychologen zijn het er wel mee eens. Het idee dat we pas echt gelukkig zijn zodra we die baan krijgen, dat diploma halen of de juiste partner ontmoeten, is een illusie. Psychologen noemen het de arrival fallacy: de illusie dat geluk pas komt als we 'er zijn'.

De term werd bedacht door Harvard-onderzoeker Tal Ben-Shahar en het is een val waar bijna iedereen vroeg of laat intrapt. We schuiven geluk steeds een stukje vooruit, alsof vandaag slechts een opwarmronde is voor morgen. En zo verandert het leven in een eindeloze wachtkamer, waarin we druk bezig zijn met voorbereiden in plaats van beleven.

Die neiging is niet zomaar domheid of luiheid, het is evolutionair bepaald. Onze voorouders overleefden juist dankzij hun vermogen om vooruit te denken. Wie het volgende gevaar of de volgende kans kon voorspellen, had meer kans om te overleven. Maar wat ooit nuttig was, maakt ons nu rusteloos.

Onderzoek laat zien dat dopamine, het beloningsstofje in onze hersenen, niet piekt bij het krijgen van een beloning, maar bij de verwachting ervan. Dat hielp oermensen bij het plannen van de winter, maar zorgt er bij ons voor dat we eindeloos mailtjes verversen en hunkeren naar de volgende stap. Zelfs grote levensgebeurtenissen, zoals trouwen of de loterij winnen, maken ons maar tijdelijk gelukkiger voordat we weer terugkeren naar onze basislijn.

Het resultaat? We blijven jagen op een toekomst die nooit echt aanbreekt, terwijl het heden geruisloos aan ons voorbijglijdt.

Onze cultuur voedt dat idee voortdurend. We jagen cijfers na om later een diploma te behalen, werken hard voor een promotie die eindelijk rust zou brengen, sparen om later te kunnen genieten. Maar elk doel dat we behalen, blijkt slechts de start van het volgende.

De eerste stap om dit patroon te doorbreken is bewustwording, maar dat is niet genoeg. Het vraagt om actie om anders te leren denken en spreken. Let bijvoorbeeld op zinnen die beginnen met “als ik…” of “zodra ik…”. Vervang ze door vragen als: Wat is er vandaag al goed? Wat ga ik straks missen als dit moment voorbij is?

Een Harvard-studie toonde aan dat we bijna de helft van onze wakkere tijd met onze gedachten ergens anders zijn en dat die afwezigheid direct samenhangt met minder geluk. De remedie is niet ingewikkeld: aanwezig zijn bij wat er nú gebeurt.

Dat kan door dankbaarheid te oefenen. Mensen die wekelijks noteerden waar ze dankbaar voor waren, werden merkbaar optimistischer en tevredener. Geluk blijkt niet te schuilen in grootse momenten, maar in de kleine details: de geur van verse koffie, een glimlach, een rustig ademhalingsmoment.

Want het leven begint niet later. Het speelt zich precies hier en nu af, in de stilte tussen twee plannen in.

Bron: Psychology Today