Misschien was jij zo'n kind. Omdat je ouders altijd ruzie hadden en jij de volwassen was, voor je dat woord ook maar kon spellen. Of omdat heel jong een van je ouders dood ging. Of om een andere reden waardoor jij de volwassen was. Het heeft voordelen voor je latere leeftijd, maar het is zeker ook schadelijk.
Emotionele Volwassenheid
Ze tonen vroeg een scherp inzicht in eigen en andermans gevoelens, waardoor ze als “oud voor hun leeftijd” bekendstaan.
Extreme Onafhankelijkheid
Omdat ze vaak op zichzelf waren aangewezen, vertrouwen ze sterk op hun eigen kunnen en vinden ze het lastig om hulp te vragen.
Groot Aanpassingsvermogen
Onvoorspelbare situaties maakten hen flexibel; zij schakelen moeiteloos tussen uiteenlopende rollen en omstandigheden.
Oververantwoordelijkheid
Van jongs af droegen ze meer dan passende taken. Als volwassene voelen ze zich nog steeds overal verantwoordelijk voor, wat kan leiden tot schuldgevoelens en uitputting.
Verhoogde Empathie
Vroege confrontatie met tegenslag voedde een diep begrip voor andermans pijn, waardoor ze natuurlijke luisteraars en helpers zijn, soms ten koste van zelfzorg.
Gevoel van Niet in de Pas Lopen
Ze ervaren vaak dat hun ervaringen verschillen van leeftijdsgenoten, wat kan resulteren in eenzaamheid of het gevoel “anders” te zijn.
Perfectionisme
De angst om fouten te maken — die vroeger echte consequenties konden hebben — leidt tot hoge standaarden. Dit bevordert prestaties, maar vergroot ook stress en faalangst.
Grote Veerkracht
Door vroege beproevingen beschikken ze over sterke doorzettingskracht. Deze innerlijke sterkte helpt hen obstakels te overwinnen en groei uit moeilijkheden te halen.
Parentificatie
Parentificatie is een psychologisch begrip dat verwijst naar situaties waarin een kind te vroeg de rol van een volwassene op zich neemt. In plaats van zelf bescherming en zorg te ontvangen, gaat het kind voor zijn ouders of andere gezinsleden zorgen.
Wat is parentificatie?
In een geparentificeerd gezin worden de normale rollen omgedraaid: het kind draagt verantwoordelijkheden die eigenlijk bij de ouders horen. Dit kan emotioneel of praktisch zijn. Het kind zet eigen behoeften opzij om het welzijn van anderen te waarborgen. Parentificatie ontstaat vaak bij psychische problemen, ziekte, verslaving, scheiding of rouw binnen het gezin.
Twee hoofdvormen
- Emotionele parentificatie: het kind functioneert als vertrouweling of therapeut van de ouder.
- Instrumentele parentificatie: het kind verricht volwassen taken zoals koken, huishouden, de zorg voor jongere broertjes of zusjes en soms zelfs financiële verantwoordelijkheden.
Gevolgen op de lange termijn
Volwassenen die als kind geparentificeerd werden, kampen vaak met:
- perfectionisme en faalangst
- oververantwoordelijkheid voor anderen
- laag zelfbeeld en gebrekkige zelfzorg
- moeite met grenzen stellen
- problemen in intieme relaties en bindingsangst
- verhoogd risico op depressie, angst en burn-out
- codependentie en pleasegedrag