December: we drinken, eten en slapen meer, en we voelen ons beroerder

Als je tegen de komende weken opziet: je bent niet de enige. In december eten, drinken en slapen veel mensen meer, maar voelen ze zich toch slechter. Dat komt niet alleen door schuldgevoelens na alle oliebollen en kerststollen, maar ook door wat feestmaanden met ons brein, lichaam en slaapritme doen.

In de weken rond kerst en oud en nieuw gaat de alcoholconsumptie omhoog: borrels, kerstdiners, nieuwjaarsfeestjes. Onderzoek laat zien dat feestdagen als kerst en oud en nieuw samengaan met meer drinken én verschoven slaaptijden. Alcohol maakt inslapen makkelijker, maar verstoort juist de tweede helft van de nacht: je wordt vaker wakker en krijgt minder herstellende REM-slaap, waardoor je ’s ochtends gebroken opstaat. Een slaapexpert verwoordde het zo: alcohol “kalmeert” je eerst, maar de rebound in stresshormonen als cortisol en adrenaline midden in de nacht jaagt je weer wakker.

Ook op ons bord slaan we in december door. Verschillende studies laten zien dat mensen in de feestperiode structureel meer eten en gemiddeld aankomen, soms al binnen enkele weken. Een review in het tijdschrift Nutrients beschrijft hoe stress, sociale druk en het idee “in januari ga ik wel lijnen” zorgen voor extra veel snaaien tussen kerst en nieuwjaar. Dat levert niet alleen een paar kilo’s op, maar ook mentale narigheid: onderzoeken en enquêtes melden meer stress, schaamte en ontevredenheid over gewicht en eetgedrag na de feestdagen.

Daarbovenop zijn de dagen kort en is het buiten vaak grijs. De afname van daglicht verstoort de biologische klok en verlaagt waarschijnlijk het serotonineniveau, wat kan bijdragen aan winterdepressie of seasonal affective disorder (SAD). Instituten als de Mayo Clinic en het National Institute of Mental Health beschrijven hoe mensen in de winter vaker last hebben van vermoeidheid, meer slaap, meer eetlust en een sombere stemming. Vooral in noordelijke landen, waar de dagen korter zijn, komen deze klachten duidelijk vaker voor.

En dat is er voor velen de familie. Een ongeschreven (maar niet erg verstandige) wet) schrijft voor dat Kerstmis een familiefeest moet zijn. Het hele jaar kan je kiezen met wie je omgaat (en voor veel mensen is dat niet de familie), maar met Kerstmis wordt er voor je gekozen. En voor nogal wat mensen zorgt dat voor stress, nog meer alcohol en andere ellende

Wie december overleeft met een enigszins goed gevoel, doet er dus goed aan drie dingen te temmen: de glazen, de porties én de verwachtingen van zichzelf. Minder vol is in deze maand vaak echt meer.