Op deze planeet raast de wind aan 100.000 kilometer per uur en regent het metaal

De planeet heet WASP-121b en bevindt zich op zo'n 900 lichtjaar van de aarde. Het is een zogenoemde ultrahete Jupiter: een gasreus die veel groter is dan onze Jupiter, maar die zo dicht bij zijn ster draait dat de temperaturen oplopen tot duizenden graden.

Omdat WASP-121b altijd met dezelfde kant naar zijn ster staat, is er een permanente dagkant die gloeiend heet is en een nachtkant die veel koeler blijft. Dat temperatuurverschil zorgt voor heftige weerpatronen.

Onderzoekers gebruikten de vier grote telescopen van de Very Large Telescope in Chili om dwars door de atmosfeer van de planeet te kijken. Ze ontdekten daarbij dat de winden op verschillende hoogtes bewegen en niet allemaal dezelfde kant op.

Diep in de atmosfeer stroomt de lucht simpelweg van de hete dagkant naar de koele nachtkant, alsof de hitte wordt weggeblazen. Maar hoger in de atmosfeer ontdekten ze een soort supersnelle straalstroom rond de evenaar. Die straalstroom blaast niet van dag naar nacht, maar draait in een band om de hele planeet heen.

Deze straalstroom versnelt terwijl hij over de dagkant raast. Aan de ochtendkant van de planeet meet de wind zo'n 50.000 kilometer per uur. Tegen de tijd dat diezelfde lucht de avondkant bereikt, is de snelheid opgelopen tot bijna 100.000 kilometer per uur. Tegelijkertijd stijgt de temperatuur met zo'n 950 graden.

Bij zulke temperaturen verdampen metalen gewoon. IJzer en zelfs titanium worden gas en waaien mee met de wind. De onderzoekers konden dit zien doordat die metalen licht op een specifieke manier absorberen.

Dit is de eerste keer dat wetenschappers de driedimensionale windstructuur van een exoplaneet zo gedetailleerd in kaart hebben gebracht. Huidige computermodellen kunnen dit patroon nog niet goed nabootsen. De waarnemingen dienen daarom als testcase om onze kennis van extreem weer buiten ons zonnestelsel te verbeteren.

Met de komst van nog grotere telescopen, zoals de Extremely Large Telescope die in aanbouw is, worden dit soort waarnemingen straks standaard. Dan kunnen we misschien eindelijk begrijpen hoe het weer werkt op werelden die totaal anders zijn dan alles wat we kennen.

Bron: Nature