Waarom jij altijd snotterig bent en je buur niet: genetica, stress en kou ontrafeld

Iedereen kent het: de een niest zich een hoestje terwijl de ander immuun lijkt voor elke virusgolf. Waarom worden sommige mensen sneller verkouden dan anderen? Het antwoord ligt in een mix van biologie, leefstijl en omgeving. Verkoudheid, veroorzaakt door meer dan 200 verschillende virussen, treft volwassenen gemiddeld twee tot drie keer per jaar, kinderen zelfs zes tot tien keer. Maar niet iedereen reageert hetzelfde op deze indringers.​

Genetica speelt een sleutelrol. Onderzoekers van Yale University ontdekten dat epitheelcellen in de luchtwegen variëren in hun reactie op het rhinovirus, de bekendste verkoudheidsverwekker. Cellen in de neus produceren een sterkere antivirale respons, maar als ze tegelijkertijd moeten vechten tegen andere stressor zoals droogte of kou, ontstaat een trade-off: de afweer tegen virussen verzwakt. "Wanneer je luchtwegen twee verschillende stressor ervaren, is er een afweging, wat leidt tot vatbaarheid voor infectie," legt senior onderzoeker Ellen Foxman uit. Dit verklaart waarom sommigen bij de eerste de beste druppel al onder de wol duiken.​

Leefstijl vergroot de kwetsbaarheid. Langdurige stress verhoogt cortisolniveaus, wat het immuunsysteem ondermijnt en wondjes trager geneest. Slaaptekort en een verstoord ritme maken je eveneens vatbaarder, net als roken of een ongezond dieet. In de winter speelt kou indirect mee: droge lucht irriteert slijmvliezen, waardoor virussen makkelijker binnendringen. Mensen zitten dichter op elkaars lip, wat de overdracht versnelt. Kou zelf veroorzaakt geen verkoudheid – dat is een hardnekkige mythe – maar het vertraagt wel de lokale afweer in neus en keel door minder bloedtoevoer.

Omgeving en blootstelling tellen zwaar. In drukke kantoren of bussen pik je virussen op via hoesten of besmette oppervlakken. Kinderen en ouderen zijn extra risico: hun immuunsysteem is respectievelijk nog ongetraind of verzwakt door veroudering. Het RIVM benadrukt dat genetische verschillen het grootste effect hebben, maar per ziekteverwekker kunnen ze variëren – goed tegen bacteriën, maar zwak tegen virussen.

Uiteindelijk is verkoudheid onvermijdelijk, maar je kunt risico's beperken met handen wassen, voldoende slaap en stressmanagement. Begrijpen waarom jij of je naasten sneller sneuvelen, helpt al om milder door het seizoen te komen.