Waarom brood en melk zo ver uit elkaar liggen, en tien andere trucs van bedrijven om meer geld uit je zak te kloppen

Je loopt een supermarkt binnen met een kort lijstje: brood, melk en kaas. Tien minuten later sta je bij de kassa met een mand vol producten die je eigenlijk niet nodig had. Alles in de winkel is zo ingericht dat jij onderweg zoveel mogelijk in je mandje gooit. Van misleidende looproutes tot ‘natuurlijke’ claims op verpakkingen – winkels hebben talloze trucs om je te laten kopen wat je niet van plan was.

Brood en zuivel liggen mijlenver van elkaar in de supermarkt. Dat is geen toeval, maar slimme marketing. Econoom Jona van Loenen legt uit in het AD: “De bestverkopende producten, brood, vlees, groente en zuivel, liggen altijd zo ver mogelijk uit elkaar, zodat je de hele winkel door moet lopen.” En onderweg liggen verleidingen op de loer: snacks, aanbiedingen, impulsaankopen.

Retaildeskundige Tom Kikkert bevestigt dat winkels slim zijn ingericht. “Producten met de meeste marge liggen op ooghoogte, zodat je ze sneller meeneemt, en de goedkoopste spullen helemaal onderin weggestopt. Producten voor kinderen liggen dan weer in de lage schappen, goed te zien voor kinderen die er vervolgens om vragen.”

En dan zijn er nog de prijsspellen die winkels spelen. Van Loenen noemt het anchoring-effect: “Als we eerst iets heel duurs zien, lijkt de rest goedkoper. Na het zien van een jas van 600 euro, lijkt een jas voor 229 euro opeens een koopje.”

Ook buiten de supermarkt word je verleid. Bijvoorbeeld bij de bestelzuil van McDonald’s. “De zuil is zo ingericht dat de winstgevende opties bovenaan staan”, zegt Van Loenen. “Voor de goedkopere opties moet je naar beneden scrollen. Ook worden de combinatiedeals aangeprezen. Dat lijkt voordelig. Je denkt dat je veel korting krijgt, maar eigenlijk betaal je een flinke prijs voor iets wat je anders misschien niet had genomen.” En de zuil vraagt altijd of je nog een groter menu of een toetje wilt. “Een medewerker vergeet dat misschien te vragen, de zuil nooit.’’

En wat dacht je van die gratis hardloopscreening in een sportwinkel? “Het is niet om je te belazeren”, zegt Kikkert. “Maar wel om je te sturen richting duurdere opties en om er aanverwante producten, zoals zooltjes, bij te kunnen verkopen.”

Verpakkingen verleiden ook. Woorden als ‘duurzaam’, ‘extra vitamine’ of ‘proteïnerijk’ klinken goed, maar zeggen lang niet altijd iets. Kikkert: “Een claim als ‘van natuurlijke oorsprong’ klinkt interessant, maar heel veel producten of ingrediënten hebben toch een natuurlijke oorsprong?”

Zelfs bij all-you-can-eetrestaurants wordt je eetgedrag subtiel gestuurd. “Je komt altijd eerst bij de toetjes zodat je er ruimte voor wil bewaren”, zegt Van Loenen. “Dan kom je bij de vullers, zoals nasi, rijst en friet. Pas daarna zie je de duurdere dingen zoals zalm of biefstuk, die moet je laten klaarmaken. Veel mensen vullen hun bord eerst met het goedkope spul.” En dan is er geen ruimte meer over.

Ook sportscholen doen vrolijk mee aan de psychologische spelletjes. “Een sportschool wordt rijk van de mensen die niet komen”, zegt Van Loenen. “Je hebt nu bijvoorbeeld TrainMore. Die sportschool heeft een duur abonnement, maar je krijgt korting als je vaker komt. Op het moment dat je lid wordt, ben je optimistisch en denk je dat je heel vaak gaat.” Maar na een maand? Dan betaal je gewoon de volle prijs.

Abonnementen lijken vaak goedkoper dan ze zijn. “Ik wilde graag een abonnement op het tijdschrift The Economist, maar vond 400 euro te duur”, vertelt Van Loenen. “Vlak daarna kreeg ik een aanbieding: hetzelfde abonnement voor maar 1,10 euro per dag. Pas bij het afsluiten realiseerde ik me dat het omgerekend precies dezelfde prijs is.’’

En dan is er nog het klassieke scheermesjesmodel, waar bedrijven als Gillette, Nespresso en zelfs spelcomputers gebruik van maken. “Het handvat of apparaat is goedkoop, soms zelfs gratis. Maar de mesjes, cups of games die erbij horen zijn peperduur.”

De conclusie? Wat jij denkt dat een spontane aankoop is, blijkt vaak het resultaat van een doordacht winkelontwerp, slimme prijsstrategieën en psychologische trucs. De kans dat jij alleen met brood en melk de winkel verlaat, is dan ook klein. Een laatste tip: ga nooit met honger boodschappen doen.

Bron: AD