Krampachtig proberen gelukkig te zijn gaat niet helpen

Je kent ze wel (of misschien ben je zelf zo): mensen die vinden dat ze toe zijn aan gelukkig, of daar zelfs menen recht op te hebben, en daar dus hun best voor gaan doen. Mara dat gaat niet helpen. Krampachtig streven naar geluk werkt averechts: wie zichzelf voortdurend vertelt dat hij gelukkig móét zijn, eindigt vaak met meer stress, teleurstelling en somberte. Psychologen spreken zelfs van een “geluksparadox”: juist wie geluk extreem belangrijk maakt, rapporteert gemiddeld minder welbevinden. (Can Seeking Happiness Make People Happy? Paradoxical Effects of Valuing Happiness)

Uit onderzoek van de University of California blijkt dat mensen die geluk heel hoog in het vaandel hebben, zich na positieve gebeurtenissen opvallend sneller teleurgesteld voelen als ze niet zo blij zijn als gehoopt. “Hoe meer mensen hun eigen geluk op een voetstuk plaatsen, hoe groter de kans dat ze zich teleurgesteld voelen,” concluderen de onderzoekers, omdat elke gewone dag dan voelt als een gemiste kans.

Daar komt bij dat sociale druk om gelukkig te zijn – de Instagram-glimlach, de zelfhulpgoeroe, de werkgever met zijn ‘happiness’-programma – het effect nog versterkt. In landen waar geluk cultureel sterk wordt opgehemeld, liggen depressiecijfers zelfs hoger, vermoedelijk omdat negatieve emoties daar sneller als persoonlijke mislukking worden gezien.

Nieuw onderzoek laat zien dat vooral het voortdurend oordelen over je eigen geluksniveau funest is. Wie steeds checkt of hij al “gelukkig genoeg” is, voegt een tweede laag negatieve gevoelens toe – schaamte of frustratie over het feit dat je je niet blij voelt – en dát blijkt op termijn het welbevinden te ondermijnen.

Psychologen pleiten daarom voor een verschuiving: minder fixatie op geluk als doel, meer aandacht voor betekenis, relaties en het toelaten van het hele palet aan emoties. Niet geluk najagen, maar het leven zinvol inrichten en ruimte geven aan verdriet en onzekerheid lijkt uiteindelijk een betrouwbaardere route naar een rustiger gemoed